In Costa Rica kun je er niet omheen: de Oophaga pumilio. Pumilio betekent dwerg, en al zijn ze amper 3 cm groot, het is moeilijk om de giftige aardbeikikkertjes te missen. In het Engels noemen ze Strawberry Poison Dart frogs, omdat indigenous volkeren vroeger hun gif gebruikten om giftige pijlen mee te maken (poison darts). Ze worden ook liefkozend de ‘blue jeans frog’ genoemd, omdat ze er vaak uitzien als rode kikkertjes in een spijkerbroek. Al hebben ze lang niet allemaal dezelfde kleuren. Er zijn er ook die volledig rood of blauw zijn, eerder geel, groen of oranje, of met zwarte strepen of stippen. Zo zijn er zo’n 15 tot 30 kleurvarianten.
Gestolen gif
Die kleuren zijn er trouwens om mogelijke aanvallers af te schrikken, ze schreeuwen als het ware: “Hé, ik ben giftig! Mij wil je niet opeten!” Behalve voor de vrouwtjes dan, die vinden het dan weer prachtig. Uit onderzoek blijkt dat de vrouwtjes een mannetje zoeken die dezelfde kleuren heeft als hun eigen ouders. De vrouwtjes zijn veel minder aangetrokken tot poison dart kikkers met een andere kleur. Waarschijnlijk uit overlevingsredenen, want als de kleuren mixen, vermindert daarbij ook hun boodschap aan de predators en meteen ook hun overlevingskansen.
Deze boodschap is trouwens niet gelogen. De kleine kikkertjes zijn behoorlijk giftig. De gifstoffen op hun huid vallen het hart en het neurologische systeem aan. De slachtoffers ondervinden stuiptrekkingen, verlamming en uiteindelijk ook dood. Uiteraard blijf je het beste van de kikkers af, voor ieders welzijn, maar je gaat er niet gelijk dood aan als er eentje op je voeten springt. Hun gif is vooral effectief als je de kikkers eet, of als het gif in open wonden komt. Alhoewel een andere gifkikker, de gouden pijlgifkikker, er wel om bekend staat genoeg gif te hebben om een volwassen mens te doden.
Dat gif maken de aardbeikikkers trouwens niet allemaal zelf. De kikkers eten onder andere mieren, duizendpoten en mijten en recycleren hun gif. Kikkers die als huisdier gehouden worden, verliezen dan ook vaak hun giftigheid, omdat ze niet het juiste dieet krijgen. En over dieet gesproken, de kikkers houden wel van een lekkere snack, zo eten ze tot 14 keer per uur!
Door het gif hebben de kikkers nauwelijks natuurlijke vijanden. Tot nog toe is alleen de fire-bellied snake bekend als bedreiging. En de mens natuurlijk, vanwege het habitatverlies voor de kikkers. Al is de mens ook fan van de kikker, gezien wetenschappers hun gif aan het synthetiseren zijn om op de markt te brengen als spierontspanner, hartstimulatie en pijnstiller, ironisch genoeg!
Gummiberen
De kikkertjes kan je vinden in Costa Rica, Nicaragua en Panama en brengen hun tijd door tussen de bladeren op de bosbodem van tropische regenwouden. Al kan je ze ook weleens aan lianen of bomen zien opklimmen. In tegenstelling tot de meeste amfibieën zijn ze actief tijdens de dag. De kikkers zijn trouwens territoriaal en zowel mannetjes als vrouwtjes bevechten elkaar om hun territorium te verdedigen tegen indringers. Al is vechten zonder klauwen of tanden best wel moeilijk. Dokter Yusan Yang, die de kikkers bestudeert, vergeleek het met een worstelwedstrijd tussen gummibeertjes. Een worstelwedstrijd die wel 20 minuten kan duren. De kikkers communiceren trouwens over hun territorium, en hun wilde liefdesplannen door middel van vibraties.Bijvoorbeeld door met hun middelste teen te tikken.
Zorgzame ouders
Bij de Strawberry poison dart frogs is er een verbazingwekkend grote hoeveelheid zorg van de ouders. De moeder legt 2 tot 5 eitjes op bladeren of op de okselknoppen van bromeliaplanten. Dit is erg weinig, in vergelijking met andere kikkers die honderden eitjes leggen! Ter compensatie leggen ze tijdens het regenseizoen (van mei tot november) verschillende keren eitjes, met een maximum van eens per week. In deze periode bewaterd de vader de verschillende plasjes, met water uit zijn cloaca. Na 7 tot 10 dagen komen de eitjes uit en draagt mama de kikkervisjes één voor één op haar rug naar een apart waterplasje hoog in de bomen. Zoals bijvoorbeeld water dat blijft staan in een blad, of tussen de wortels van een plant. Maar goed ook dat moeder ze elk hun eigen plasje geeft, want andere soorten pijlgifkikkers staan er om bekend dat ze als kikkervisje kannibalistische neigingen vertonen. Gelukkig dus dat mama ze uiteen houdt en onbevruchte eitjes bij de kikkervisjes legt om als eten te dienen. De moeder maakt dagelijks haar ronde om de kleintjes te voeden. Ze geeft alleen haar kroost te eten, want ook al bedelen andere kikkervisjes om eitjes, de aardbeikikker kan zijn eigen kinderen onderscheiden door hun unieke trillingen. En zo zorgen de ouders zeker een maand voor hun kroost alvorens ze van kikkervis naar kikker gaan.
Ongelofelijk maar waar, de aardbeikikkers kunnen in gevangenschap wel 15 jaar oud worden! In het wild is dit minder duidelijk.
Nieuwsgierig geworden over meer regenwoud weetjes? Bezoek ons blog.
World Family Day, ook bekend als Internationale Dag van het Gezin, wordt wereldwijd gevierd op 15 mei om de waarde van familiebanden en gezinsrelaties te erkennen. Op deze dag wordt de nadruk gelegd op ondersteuning, liefde en samenwerking binnen families.
Hoewel we bij ‘Adopteer Regenwoud’ natuurlijk allemaal een beetje familie zijn, willen we vandaag een bijzondere familie binnen onze organisatie in het zonnetje zetten. Dit jonge koppel, vergezeld door hun twee jonge avonturiers, verhuisde naar Costa Rica en zet zich dag en nacht in voor het behoud van het regenwoud. Ik sprak met Hanneke, de vrouw van mede-oprichter Maarten. Hanneke is een kracht op zichzelf en haar inzet en enthousiasme zijn onmisbaar voor onze stichting, zoals elke vrijwilliger en student zal beamen. (meer…)
Wat is er met de vacht? Waarom slapen luiaards zoveel? Deze maand is de drievingerige luiaard het dier van de maand bij Adopteer Regenwoud. En wat is er nou leuker dan van één van de oprichters van Adopteer Regenwoud een aantal leuke weetjes te horen die je niet zomaar in een standaard biologieboek vindt. Maarten van der Beek is één van de biologen bij Adopteer Regenwoud en woont op het Work With Nature reservaat in Costa Rica. (meer…)
Als een vlinder voorbij vliegt blijven de meeste mensen wel even stil staan om hem met de ogen te volgen. Vaak hebben ze mooie kleuren en door de grote zachte vleugels in vergelijking tot het kleine lijfje zien ze er bijna knuffelbaar uit. In Costa Rica komen meer dan 1200 soorten vlinders voor en natuurlijk zijn wij erg benieuwd naar de soorten die voorkomen in het gebied van Adopteer Regenwoud. (meer…)
Een bijzondere dag: onze stichting bestaat tien jaar! Wat ooit begon als een jongensdroom van twee vrienden, groeide uit tot een reservaat van ruim 140 hectare aan beschermd regenwoud. Zonder onze partners, donateurs, vrijwilligers, sponsors, lokale bevolking en talloze initiatieven zou dit niet denkbaar zijn geweest. Een oneindige passie voor de natuur motiveert ons elke […]
Nu student Sonny, ondertussen nighttour-specialist, zijn stage bijna afsluit, worden er op de valreep nog veel mooie ontdekkingen gedaan. Als klapper op de vuurpijl troffen we afgelopen week een bijzondere glaskikker in het reservaat aan. Deze Hyalinobatrachium dianae – Diane’s Bare-hearted Glass Frog werd pas in 2015 ontdekt en beschreven en is endemisch voor Costa […]
Wist je dat… in de natte maanden de kikkers in Costa Rica zich beter laten zien? Ze drogen minder snel uit door de nattigheid en zijn bezig met zingen omdat veel soorten in het regenseizoen hun eieren leggen. Eerder vertelden we over de glaskikkers, maar er zijn veel meer kikkers te zien in deze periode. (meer…)
Mijn jongste dochter Iris studeert Toegepaste Biologie in Den Bosch. Ik heb haar bezocht op haar stageplek in Costa Rica, waar ze 5 maanden verbleef. Ik schrijf hier een stukje over want ik had de kans om naast een bezoek aan mijn dochter een EHBO training te verzorgen voor de staf en gidsen van de stichting. Daarnaast heeft het bezoek mij ook iets heel belangrijks geleerd over natuurbehoud. (meer…)
Op 12-jarige leeftijd verhuisden Maarten en zijn ouders van de grote stad Haarlem naar het dorpje Zegveld in de regio Utrecht. Ze kwamen te wonen naast de familie Bol waar Maarten al snel een maatje vond in zijn buurjongen Matthijs. Inmiddels 25 jaar verder zijn Maarten en Matthijs nog steeds buren van elkaar. Echter niet meer in het kleine dorpje in Nederland maar in de tropische regenwouden van Costa Rica. (meer…)
We weten allemaal wel hoe belangrijk bomen en planten zijn voor het produceren van zuurstof en het opnemen van CO2. Zéker de laatste tijd is er veel nieuws over de klimaatcrisis, opwarming van de aarde, zeespiegelstijging, CO2-compensatie en het belang van behoud van bomen, planten en bossen. In deze blog wat achtergrond informatie over hoe bomen nu onze CO2 uitstoot opslaan. (meer…)
Voor mijn opleiding Bedrijfsleider Dierverzorging Wildlife heb ik meerdere stages gelopen, meestal draaiden die om dierverzorging maar dit keer koos ik ervoor om een ander type organisatie te bezoeken. In augustus 2023 landde ik in Costa Rica om 8 weken door te brengen bij het onderzoeksproject van Adopteer Regenwoud. (meer…)
December, ook voor Adopteer Regenwoud een mooi moment om terug en vooruit te kijken. Ik begin graag met grote dankbaarheid naar alle vrijwilligers en donateurs voor de inzet en bijdrage afgelopen jaar! Al die steun is de motor achter de stichting. We kijken terug op een jaar met fantastische ontwikkelingen. Meerdere dromen van vroeger zijn realiteit geworden. Ik deel graag de grootste mijlpalen en de plannen voor de toekomst met u. (meer…)
Met groene planten die hun oorsprong hebben in het tropisch regenwoud. Door: Annemarie Silkens Costa Rica staat bekend om zijn geweldige flora en fauna, met name in de regenwouden en de nevelwouden. De plantenwereld van Costa Rica is zeer uitgebreid en gevarieerd. Er komen ruim 12.000 verschillende plantensoorten voor, waarvan er maar liefst ca. 1.200 […]
De mantelbrulaap is een van de grootste apen in Centraal Amerika, met mannetjes die bijna een meter groot zijn en tot 10 kg wegen. Het is een van de 15 soorten brulapen. Helaas zijn een aantal van die soorten bedreigd, voornamelijk vanwege habitatverlies en de vangst en verkoop om als huisdieren te dienen. Hun Engelse naam ‘mantled howler monkeys’ krijgen ze van de lange haren aan hun zijkant, die lijken op een mantel. Hun staart kunnen ze gebruiken als extra ledemaat om hun evenwicht te bewaren en heeft een kale tip, zodat ze betere grip hebben rond takken. Met die staart kunnen ze hun hele gewicht houden en er zelfs mee voelen zoals met hun handen. De staart kan wel 5 keer zo lang zijn als de rest van hun lichaam. Vooral jonge aapjes kan je regelmatig aan hun staart zien hangen, oudere apen gebruiken de staart meer als stabilisator.(meer…)
De meeste soorten zijn tussen de 7,5 en 13 cm groot. Je zou haast denken dat het een uit de kluiten gewassen hommel is! Kolibries (Trochilidae) zijn de allerkleinste vogels ter wereld. Ze zijn een familie van vogels uit de orde gierzwaluw-achtige. De familie telt meer dan 300 soorten. De meeste soorten komen voor in Zuid-Amerika. Zó ontzettend leuk………..is het om kolibries te spotten, het kleinste vogeltje ter wereld! Vliegensvlug zijn ze, je ziet de vleugels meer trillen dan fladderen, zó klein en zó snel en wendbaar. Lees hier alles over dit bijzondere vogeltje. (meer…)
De Ceibaboom, ook wel kapokboom genoemd, is een indrukwekkende verschijning met zijn stam vol doornen en een groeisnelheid van 2 tot 4 meter per jaar. Met die doornen kan de boom zichzelf beschermen tegen allerlei dieren. De boom is één van de woudreuzen van het tropisch regenwoud en wordt tot 70 meter hoog. De dikste Ceibaboom ooit gemeten staat in Brazilië met een omtrek van meer dan 30 meter. De boom steekt zo hoog boven de rest van het regenwoud uit, dat zijn takken weer een nieuwe habitat vormen voor allerlei planten die meer zonlicht nodig hebben. In de commerciële koffie- en cacaoplantages wordt de Ceiba gebruikt om schaduw te creëren. (meer…)
De biodiversiteit in Costa Rica is ongelofelijk. De enorme hoeveelheid aan verschillende soorten is voor een bioloog prachtig maar maakt determinatie soms wel erg lastig. Er zijn namelijk zoveel soorten om uit te moeten kiezen! Met 141 verschillende soorten slangen moet het Reptielenboek er regelmatig aan te pas komen (meer…)
In het voorjaar van 2023 was daar opeens een kans om naar Costa Rica te gaan voor Adopteer Regenwoud. Ik was een jaar eerder ook al in Costa Rica en daar tipte me iemand over een organisatie van twee Nederlandse jongens die zich bezighielden met het beschermen en herstellen van het regenwoud. Toen ik thuiskwam besloot ik contact op te nemen. Ik was immers nog lang niet klaar in Costa Rica en ik was direct enthousiast toen ik zag waar Adopteer Regenwoud zich allemaal mee bezig hield. Na leuke gesprekken met de oprichters Matthijs en Maarten, in het echt en via videobellen, reisde ik in juni af naar het reservaat in Costa Rica. (meer…)
Sinds de start van het onderzoek naar de biodiversiteit in 2017 hangt stichting Adopteer Regenwoud wildcamera’s op in het reservaat. De afgelopen jaren zijn er ontzettend veel dieren waargenomen op deze camera’s. Wildcamera’s zijn een goede manier om te ontdekken wat voor zoogdieren er allemaal in het reservaat leven. Vooral schuwe dieren die nacht actief zijn, zijn moeilijk te spotten als je overdag in het reservaat rondloopt. Zo ook de nacht actieve ocelot. Eén van de zes katachtigen die er in Costa Rica leven. In de afgelopen jaren hebben we veel ocelots op onze wildcamera’s gespot. De vraag was altijd of dit dezelfde ocelot was, of dat er meerdere individuen in het reservaat leven. (meer…)
Na vijf jaar onderzoek naar de biodiversiteit van ons reservaat in Costa Rica, zijn we een groot deel van de algemene diersoorten ondertussen wel tegen gekomen. Als we een nieuw dier voor onze soortenlijst kunnen beschrijven, is dat nu vaak een bijzonder beestje. Er zijn echter ook soorten die volgens de literatuur worden aangemerkt als “algemeen” of “veel voorkomend”, maar nog nooit zijn waargenomen in het reservaat. Vandaag kwamen we zo’n soort tegen: de Hourglass Tree Frog (Dendropsophus ebraccatus). (meer…)
Wie al eens door de Amerika’s heeft gereisd kent ze sowieso, een stroom aan mieren die allemaal blaadjes meevoeren. Het lijkt wel een mini-snelweg die 30 meter kan doorlopen. Het gaat hier over de bladsnijdermieren. Voor toeristen een bron van verbazing, voor lokale boeren en moestuiniers een ware pest die zomaar je geliefde bomen en planten kaal vreet. Wist je trouwens dat er wel 47 verschillende soorten bladsnijdermieren zijn?
Velen denken dat de mieren de blaadjes afsnijden om zelf op te eten, maar niks is minder waar. De mieren snijden de bladeren af en vervoeren ze naar een schimmel in hun nest. Een samenwerkingsverband met een hele historie, zo blijkt.(meer…)
Na een comfortabele vlucht in een Boeing dreamliner van KLM naar San José en een autorit van enkele uren komen mijn vrouw Geertje en ik aan op de ‘farm’. Deze farm, dichtbij het plaatsje San Miguel, is een stukje grond van 9 hectare groot. Dit is de thuisbasis van stichting Adopteer Regenwoud. Hier werkt onze […]
Costa Rica staat bekend om zijn tropische regenwouden, de nevelwouden, de biodiversiteit en ook om de enorme hoeveelheid vogels die daar leven, meer dan 900 verschillende soorten. Veel mensen beschouwen de toekan als de mooiste vogel ter wereld. De toekan is zowel een verpletterend mooie vogel als een grappig dier waar niemand de ogen vanaf kan houden. De toekan wordt daarom ook regelmatig als een karakter in animatiefilms gebruikt. (meer…)
Het is World Rainforest Day vandaag (22 juni)! Een dag om onze regenwouden op aarde in het zonnetje te zetten want het is mega belangrijk om ze te beschermen. Weet jij al welke regenwouden de grootste zijn ter wereld? In deze blog laten we ze aan je zien. We beginnen op plek 10. Plek 10: […]
Geschreven door: vrijwilliger Claire Doisy uit Frankrijk
Wanneer je bij Adopteer Regenwoud in Costa Rica verblijft, zul je zeker één van de sleutelfiguren van het project ontmoeten: Gerald. Deze glimlachende jongeman, waarvan niemand echt de leeftijd weet, zal je helpen een weg door de jungle te vinden en zal je leren om een machete te gebruiken. Hij weet ongeveer alles wat er te weten valt over bomen en insecten, en wanneer je het geluk hebt een Nederlander te zijn, kan hij zelfs een gesprekje met je aanknopen in jouw moedertaal. Gerald is een discreet persoon die zichzelf onmisbaar heeft gemaakt, in zowel de tuin als in de jungle vindt hij altijd zijn weg. (meer…)
Wist je dat 5% van alle soorten flora en fauna van de wereld in Costa Rica leeft en groeit? Ook staat Costa Rica in de wereldwijde top 20 van landen met de grootste biodiversiteit! Ben je een echte natuurliefhebber? Zet Costa Rica dan maar op je bucketlist. Maar… voordat je nu snel je rugzak en paspoort uit de kast trekt willen we je eerst een lesje geven over biodiversiteit. Misschien heb je het ooit weleens tijdens de biologieles geleerd wat het is, maar om je geheugen op te frissen leggen we het je in deze blog uit. (meer…)
Door Zoë Schreurs De jaguar spreekt tot ieders verbeelding en dat doet hij al tijden, van Noord tot Zuid-Amerika. Wist je dat zijn naam komt van de Guarani-taal van Indigenous stammen in Paraguay? Het betekent: “Hij die kan doden met 1 sprong.” Geen slechte observatie, gezien een jaguar zo door het schild van een schildpad […]
Weer nieuw regenwoud aangekocht met grote waarde voor het reservaat én de lokale gemeenschap Begin november kocht Adopteer Regenwoud een nieuw bosperceel aan, met strategische en maatschappelijke waarde. De aanloop naar het zetten van de handtekeningen was deze keer bijzonder lang: meer dan een jaar! Omdat de plattegronden meer dan 50 jaar oud waren moesten […]
Ondanks onzekere economische tijden en de impact van Corona heeft Stichting Adopteer Regenwoud fantastisch nieuws te melden. De afgelopen maanden hebben we alle zeilen bijgezet en flink moeten onderhandelen om een belangrijke stuk grond aan te kunnen schaffen. En dat is gelukt! We hebben het reservaat kunnen uitbreiden met 65 hectare, ofwel 650.000 vierkante meter! (meer…)
Deze prachtige blauwe vlinder van wel 15-20 cm breed lijkt met elke vleugelslag te verschijnen en weer te verdwijnen. Zijn onderkant is namelijk een slim trucje van Moeder Natuur. Aan de onderkant is hij onopvallend rood-bruin, met oogjes om aanvallers af te schrikken. Het felle iriserende blauw is dan weer om de competitie af te schrikken en vrouwtjes aan te trekken.(meer…)
Bij de Strawberry poison dart frogs is er een verbazingwekkend grote hoeveelheid zorg van de ouders. De moeder legt 2 tot 5 eitjes op bladeren of op de okselknoppen van bromeliaplanten. Dit is erg weinig, in vergelijking met andere kikkers die honderden eitjes leggen! Ter compensatie leggen ze tijdens het regenseizoen (van mei tot november) verschillende keren eitjes, met een maximum van eens per week. In deze periode bewaterd de vader de verschillende plasjes, met water uit zijn cloaca. Na 7 tot 10 dagen komen de eitjes uit en draagt mama de kikkervisjes één voor één op haar rug naar een apart waterplasje hoog in de bomen. Zoals bijvoorbeeld water dat blijft staan in een blad, of tussen de wortels van een plant. Maar goed ook dat moeder ze elk hun eigen plasje geeft, want andere soorten pijlgifkikkers staan er om bekend dat ze als kikkervisje kannibalistische neigingen vertonen. Gelukkig dus dat mama ze uiteen houdt en onbevruchte eitjes bij de kikkervisjes legt om als eten te dienen. De moeder maakt dagelijks haar ronde om de kleintjes te voeden. Ze geeft alleen haar kroost te eten, want ook al bedelen andere kikkervisjes om eitjes, de aardbeikikker kan zijn eigen kinderen onderscheiden door hun unieke trillingen. En zo zorgen de ouders zeker een maand voor hun kroost alvorens ze van kikkervis naar kikker gaan.