Is het mogelijk om op ontbost gebied waar al jaren koeien grazen het originele regenwoud weer terug te krijgen? In Costa Rica gaan ze in ieder geval de uitdaging aan. Dit artikel vertelt in het kort hoe een Nederlandse stichting in Costa Rica gedegradeerd land weer probeert om te vormen naar een volwaardig regenwoud.
Waarom herbebossen
In eerste instantie is het uiteraard belangrijker om bestaand regenwoud te behouden door het te beschermen in plaats van het aanplanten van nieuwe bomen. Als er geen bomen gekapt worden zou de noodzaak om ze aan te planten ook veel kleiner zijn. De stichting Adopteer Regenwoud kiest er dan ook bewust voor om zoveel mogelijk regenwoud te beschermen en alleen waar nodig weer nieuwe bomen aan te planten.
Zij heeft ervoor gekozen om alleen gebieden te herbebossen die strategisch van belang zijn. Met als voornaamste reden, het mogelijk maken van migratie voor planten en dieren. Dieren vermijden weilanden om zich over te verplaatsen, dit vanwege de risico’s die het met zich meebrengt vanwege weinig beschutting. Diezelfde dieren zijn ook degenen die de zaden van bomen en planten moeten verspreiden, bijna alle zaadverspreiding in het regenwoud gebeurt door dieren. In tegenstelling tot Nederland waar veel zaadverspreiding gebeurd door de wind.
De Jaguar
Het is dus van belang om waar in het verleden regenwoud gekapt is hier weer het originele bos op terug te krijgen. De missie is om een gebied van 2000 hectare aaneengesloten regenwoud volledig te beschermen en waar nodig te herstellen zodat planten en dieren zich weer vrij kunnen verplaatsen en voortplanten. Een goed voorbeeld is de Jaguar die minimaal 2000 hectare aaneengesloten regenwoud nodig heeft om te kunnen overleven. Deze katachtige is een sleutelsoort voor het regenwoud, een soort die ervoor zorgt dat het dierenleven in balans blijft. Als de jaguar in het gebied kan overleven dan is dit een goede indicatie dat het regenwoud gezond en divers genoeg is.
Maar hoe krijg je nu het originele bos weer terug op deze belangrijke strategische plekken?
Theoretisch gezien zou je gewoon kunnen wachten. Als je maar lang genoeg wacht en er geen vee meer laat grazen, dan komen er vanzelf struiken en uiteindelijk weer bos. Waarschijnlijk zal het inderdaad wel bos worden, maar dat kan wel eens een paar mensenlevens duren. In de praktijk is het namelijk zo dat er maar weinig boomzaden in het weiland terecht komen. Vanwege de afwezigheid van de zaadverspreiders (dieren). En als er al een enkel boomzaadje in het weiland terecht komt zijn er maar weinig die opgewassen zijn tegen het stugge hoge gras. Het gras is zo lang en dik dat zonlicht nauwelijks de bodem kan bereiken en daarnaast ontwikkelt het gras een enorme wortelmassa waar bijna geen boomzaadje in kan ontkiemen.
Om dit proces te versnellen en misschien nog binnen één mensenleven weer regenwoud te creëren bedachten de biologen bij Adopteer Regenwoud wat anders. De uiteindelijke boomsoorten die we in ons regenwoud willen hebben, zijn de soorten die voorkomen in de regenwouden rondom de ontboste percelen. Dit zijn echter soorten die je niet zo maar in een weiland aan kunt planten en water kunt geven in de hoop dat ze gaan groeien. De “waardevolle” boomsoorten (climax species), soorten die een hoge natuurwaarde hebben omdat ze belangrijk zijn voor veel leven in het regenwoud, zijn namelijk bomen die alleen kunnen groeien in schaduw en een goed bosklimaat. En niet op een weiland in de felle zon.
Het creëren van een bosklimaat
Om deze uiteindelijke doelsoorten weer te kunnen laten groeien is het dus van belang dat er een bosklimaat gecreëerd wordt waar voldoende schaduw is. Voorgaande studies in het hooggebergte van Costa Rica hebben laten zien dat wanneer je bomen aanplant je een bosklimaat kunt creëren om natuurlijke verjonging te stimuleren.
Om dit bosklimaat te creëren zijn er 14 inheemse boomsoorten geselecteerd (soorten die van nature voorkomen in Costa Rica). Er is gekozen voor snelgroeiende boomsoorten die bij voorkeur vruchten dragen. Zo creëer je niet alleen zo snel mogelijk een bosklimaat en schaduw, maar trek je ook dieren vanuit het bestaande regenwoud naar deze aangeplante vruchtdragende bomen toe. Deze dieren zijn de sleutel tot succes. Als zij zich weer prettig voelen om zich vrij te bewegen in het herbeboste gebied zullen zij er voor zorgen dat de gewilde boomzaden vanuit het regenwoud weer in het gewenste perceel terecht komen. De aangeplante bomen zorgen voor een ideaal klimaat en voldoende schaduw om deze zaden te laten ontkiemen. Waardoor ze kunnen uitgroeien tot de gewenste “waardevolle” bomen die uiteindelijk zorgen voor een volwaardig regenwoud.
Mens en dier werken samen
Het is nog te vroeg om conclusies te trekken. Maar er is goede hoop dat met behulp van wat menselijke input en de belangrijke bijdrage van dieren uit het regenwoud, de successie van weiland naar een volwassen regenwoud is te versnellen. En dat uiteindelijk het gebied van 2000 hectare een volledig aaneengesloten regenwoud is, waar de majestueuze Jaguar vrij kan rondlopen en haar jongen kan grootbrengen.
Meer lezen over Costa Rica en haar geschiedenis? Lees dan:
Weer nieuw regenwoud aangekocht met grote waarde voor het reservaat én de lokale gemeenschap Begin november kocht Adopteer Regenwoud een nieuw bosperceel aan, met strategische en maatschappelijke waarde. De aanloop naar het zetten van de handtekeningen was deze keer bijzonder lang: meer dan een jaar! Omdat de plattegronden meer dan 50 jaar oud waren moesten […]
Na vijf jaar onderzoek naar de biodiversiteit van ons reservaat in Costa Rica, zijn we een groot deel van de algemene diersoorten ondertussen wel tegen gekomen. Als we een nieuw dier voor onze soortenlijst kunnen beschrijven, is dat nu vaak een bijzonder beestje. Er zijn echter ook soorten die volgens de literatuur worden aangemerkt als “algemeen” of “veel voorkomend”, maar nog nooit zijn waargenomen in het reservaat. Vandaag kwamen we zo’n soort tegen: de Hourglass Tree Frog (Dendropsophus ebraccatus). (meer…)
Sinds 2010 maakt Adopteer Regenwoud zich hard voor het behoud van regenwoud in Costa Rica. Maarten en Matthijs zijn sinds 2002 verliefd op het Costa Ricaanse landschap en besloten sindsdien iets terug te doen voor de lokale natuur. En zo is de stichting ontstaan. Inmiddels omvat Adopteer Regenwoud meerdere bestuursleden, een raad van advies, ambassadeurs […]
Wat betekent ontbossing voor onze natuur? Wat is ontbossing eigenlijk? Deze term wordt gebruikt voor het proces waarbij bomen wijken voor landbouw en veeteelt. Ontbossing vindt dagelijks in grote aantallen plaats, met name in het amazoneregenwoud. Geen mooie zaak! De gevolgen? Het omkappen van bomen betekent niet alleen verlies van onze prachtige natuur en biodiversiteit. […]
Costa Rica staat bekend om haar prachtige natuur, een land met een uitzonderlijk hoge diversiteit van planten en dieren (één van de hoogste percentages qua biodiversiteit ter wereld). Een land voor de echte ecotoerist. De afgelopen twintig jaar is ecotoerisme steeds belangrijker geworden voor Costa Rica. In 2019 waren er bijna 3 miljoen toeristen in Costa Rica waarvan 80% als ecotoerist wordt gezien. (meer…)
De afgelopen jaren was het reservaat van Adopteer Regenwoud goed te overzien voor projectmanager Maarten. Twee a drie keer per week maakt hij samen met de studenten zijn ronde door het projectgebied voor het biodiversiteitsonderzoek. Voor dit onderzoek komen ze in diverse percelen van het gebied, waardoor ze een goed inzicht krijgen over wat er allemaal gebeurt. Mocht er illegaal gekapt worden dan valt dit meteen op. Het zelfde geldt voor illegale jacht. (meer…)
Ondanks onzekere economische tijden en de impact van Corona heeft Stichting Adopteer Regenwoud fantastisch nieuws te melden. De afgelopen maanden hebben we alle zeilen bijgezet en flink moeten onderhandelen om een belangrijke stuk grond aan te kunnen schaffen. En dat is gelukt! We hebben het reservaat kunnen uitbreiden met 65 hectare, ofwel 650.000 vierkante meter! (meer…)
Costa Rica, een land waarvan bijna de helft bestaat uit regenwoud, is een waar vogelparadijs. Meer dan 900 soorten vogels en één van de weinige plekken op aarde waar per vierkante kilometer, zo veel vogelsoorten te vinden zijn. Eén van de meest mooie en bijzondere vogels die zijn habitat heeft in Costa Rica, is wel de Resplendent Quetzal. (meer…)
Sinds de start van het onderzoek naar de biodiversiteit in 2017 hangt stichting Adopteer Regenwoud wildcamera’s op in het reservaat. De afgelopen jaren zijn er ontzettend veel dieren waargenomen op deze camera’s. Wildcamera’s zijn een goede manier om te ontdekken wat voor zoogdieren er allemaal in het reservaat leven. Vooral schuwe dieren die nacht actief zijn, zijn moeilijk te spotten als je overdag in het reservaat rondloopt. Zo ook de nacht actieve ocelot. Eén van de zes katachtigen die er in Costa Rica leven. In de afgelopen jaren hebben we veel ocelots op onze wildcamera’s gespot. De vraag was altijd of dit dezelfde ocelot was, of dat er meerdere individuen in het reservaat leven. (meer…)
Ondanks dat er geen studenten zijn vanwege de Coronacrisis, gaan de onderzoeken (deels) door.
In Nederland zijn enkele studenten druk bezig met het analyseren van data, maar ook in Costa Rica worden nog inventarisaties gedaan. Onder begeleiding van gids Tapa lopen Hanneke en Maarten de transecten in verschillende habitats. (meer…)
Van 25 hectare grasland naar een florerend regenwoud
Deze maand waren voorzitter Martin en oprichter Matthijs op het hoofdkantoor van Trees for All om een hele mooie samenwerking te bekrachtigen voor herbebossing van 25 hectare weiland. Eén van de grootste projecten in Costa Rica voor de stichting Adopteer Regenwoud tot nu toe. Er zullen in totaal meer dan 27.500 bomen geplant worden. (meer…)
Wist je dat 5% van alle soorten flora en fauna van de wereld in Costa Rica leeft en groeit? Ook staat Costa Rica in de wereldwijde top 20 van landen met de grootste biodiversiteit! Ben je een echte natuurliefhebber? Zet Costa Rica dan maar op je bucketlist. Maar… voordat je nu snel je rugzak en paspoort uit de kast trekt willen we je eerst een lesje geven over biodiversiteit. Misschien heb je het ooit weleens tijdens de biologieles geleerd wat het is, maar om je geheugen op te frissen leggen we het je in deze blog uit. (meer…)
December, ook voor Adopteer Regenwoud een mooi moment om terug en vooruit te kijken. Ik begin graag met grote dankbaarheid naar alle vrijwilligers en donateurs voor de inzet en bijdrage afgelopen jaar! Al die steun is de motor achter de stichting. We kijken terug op een jaar met fantastische ontwikkelingen. Meerdere dromen van vroeger zijn realiteit geworden. Ik deel graag de grootste mijlpalen en de plannen voor de toekomst met u. (meer…)
Het Work with Nature reservaat vormt samen met Nationaal Park Barbilla en het Bajo Chirripó Indigenous Reserve een “drielandenpunt”. Deze plek staat bekent als Punta de Lanza ofwel Lanspunt. De gemeenschap bestaat deels uit de oorspronkelijke bevolking van Costa Rica en deels uit “blanco’s” (moderne tico’s). Sinds kort is een vereniging opgericht om meer samen op te trekken. (meer…)
Als een vlinder voorbij vliegt blijven de meeste mensen wel even stil staan om hem met de ogen te volgen. Vaak hebben ze mooie kleuren en door de grote zachte vleugels in vergelijking tot het kleine lijfje zien ze er bijna knuffelbaar uit. In Costa Rica komen meer dan 1200 soorten vlinders voor en natuurlijk zijn wij erg benieuwd naar de soorten die voorkomen in het gebied van Adopteer Regenwoud. (meer…)
Ruim 11 jaar geleden kwamen de oprichters van stichting Adopteer Regenwoud voor het eerst in dit prachtige gebied. Wat een mooie omgeving met reusachtige grote bomen, verschillende rivieren en een enorme biodiversiteit aan planten en dieren. Maar toch was er iets wat ze beide meteen opviel. Er waren helemaal geen apen..? (meer…)
Bedreigde papagaai soort Afgelopen week namen we met het onderzoeksproject van Adopteer Regenwoud deel aan de Censo Internacional de la Guacamaya Verde 2022. Oftewel de Internationale telling van de Grote Groene Ara. Over de hele wereld nemen tientallen organisaties deel om inzicht te krijgen in de huidige toestand van deze papegaaisoort. De gehele wereldpopulatie van […]
