Costa Rica van grootschalige ontbossing naar een tropisch paradijs voor ecotoerisme.
Costa Rica staat bekend om haar prachtige natuur, een land met een uitzonderlijk hoge diversiteit van planten en dieren (één van de hoogste percentages qua biodiversiteit ter wereld). Een land voor de echte ecotoerist. De afgelopen twintig jaar is ecotoerisme steeds belangrijker geworden voor Costa Rica. In 2019 waren er bijna 3 miljoen toeristen in Costa Rica waarvan 80% als ecotoerist wordt gezien. Zij komen specifiek voor de overweldigende natuur, van laagland regenwouden tot vulkanen en van tropische stranden tot prachtige nevelwouden. Het is duidelijk dat een groot deel van de economie in Costa Rica afhankelijk is van deze toeristen. Dit is ook de voornaamste reden waarom het land steeds meer regenwoud beschermt in de vorm van Nationale Parken. Dit is echter niet altijd het geval geweest. Hoe veranderde Costa Rica van grootschalige ontbossing naar een tropisch paradijs voor ecotoerisme?
Grootschalige ontbossing
In de jaren 70-80 had Costa Rica het hoogste ontbossing percentage in heel Latijns Amerika. Bijna de helft van al het bos in Costa Rica werd gekapt om ruimte te maken voor economische doeleinden. Grote lokale en internationale veeteelt bedrijven kapten regenwoud voor het houden van koeien voor de vleesindustrie. Daarnaast kwamen internationale fruitteeltbedrijven naar Costa Rica om grootschalige bananen en ananas plantages aan te leggen. Bossen gingen verloren en rivieren werden vervuild door uitspoelende pesticiden die met vliegtuigen over de fruitplantages werden gespoten.
De ommekeer
Gelukkig kwam hier voor een groot deel verandering in toen in 1996 door de regering werd besloten om het roer drastisch om te gooien. Er kwam een wet die het illegaal maakte om regenwoud te kappen zonder vergunning. Ook spraken ze hardop uit dat ze geen leger nodig hadden maar liever het geld gebruikten voor natuur en educatie.
Maar wat misschien nog wel de grootste impact had was de introductie van PES (Payment for Ecosystem Services). Een fonds dat boeren, ngo’s (niet-gouvernementele organisaties) en andere grondbezitters financieel ondersteunt om CO2 vast te leggen door het behoud van regenwoud of het aanplanten van bomen. Maar ook stimuleert deze regeling om rivieren en haar bronnen te beschermen. Dit stelt veel boeren in staat om van het bestaande regenwoud te kunnen leven zonder het te hoeven kappen voor inkomsten. Al deze maatregelen bij elkaar hebben er toe geleid dat in 2020 ongeveer 50% van het landoppervlak in Costa Rica inmiddels weer bos is. Waardoor de afgelopen jaren Costa Rica enorm populair is geworden voor ecotoeristen van over de hele wereld die graag het land komen bezoeken voor haar prachtige natuur.
Maar waarom zijn initiatieven als dat van Adopteer Regenwoud en vele andere natuurbehoud organisaties dan nog steeds zo belangrijk in Costa Rica?
Juist door de vele kleine en grotere lokale en internationale ngo’s die in Costa Rica gevestigd zijn is de ontbossing zo enorm terug gedrongen. De grote internationale fruit- en veeteeltbedrijven zijn er namelijk nog steeds. Zij hebben een enorme invloed in Costa Rica vanwege hun grote aandeel in de export en werkgelegenheid van het land. Deze multinationals krijgen het nog steeds voor elkaar om hun bedrijvigheid uit te breiden en daar bos voor te kappen. Costa Rica heeft dan wel de boswet (Ley Forestal) ingevoerd maar kan het nauwelijks aan om de wet ook daadwerkelijk te handhaven. Ze heeft diverse gebieden aangewezen als Nationale Parken, dit zijn de gebieden die ze actief beschermt. Maar buiten deze gebieden om wordt er nog steeds ontzettend veel regenwoud (illegaal) gekapt.
Hetzelfde geldt voor stroperij. Jagen is sinds een aantal jaren verboden in Costa Rica. Er is echter niet de capaciteit om dit ook daadwerkelijk te handhaven. Bijna alle natuurbehoud organisaties die actief zijn in het beschermen van regenwoud kampen met het probleem dat er nog steeds actief gejaagd wordt. Waardoor beschermde diersoorten met uitsterven worden bedreigd.
Samen tegen ontbossing
Het zijn dus de initiatieven van de ngo’s die ervoor moeten zorgen dat de natuurgebieden buiten de Nationale Parken ook beschermd blijven. Ngo’s zoals Adopteer Regenwoud gaan nog een stapje verder dan alleen het beschermen van regenwoud. Zij betrekken de lokale bevolking bij het initiatief en bieden ondersteuning waar dit nodig is.
In samenwerking met de lokale gemeenschap (vaak kleinschalige boeren), lokale corporaties voor natuurbehoud en het Ministerie van Natuur en Milieu (MINAE) maken dit soort initiatieven het verschil. Door samen de regering te ondersteunen bij de handhaving op illegale kap en stroperij.
Dit doen ze door de lokale gemeenschap een alternatief te bieden voor hun fysiek zware banen als op de bananen plantages, of door het leven te gaan als stroper of illegale houthakker. Vele lokale mensen krijgen de mogelijkheid om door de ngo’s getraind te worden tot natuurgids of te worden opgeleid als boswachter.
Verder zorgt de aanwezigheid van zulke initiatieven er voor dat er meer ecotoeristen het gebied rondom de privé reservaten komen bezoeken. Wat voor lokale ondernemers van bijvoorbeeld restaurants en hotels zorgt voor extra inkomsten.
Naast werkgelegenheid proberen de ngo’s de lokale gemeenschap ervan bewust te maken dat je ook langdurige inkomsten kunt generen door het actief beschermen van regenwoud, in plaats van eenmalig snel geld te verdienen door de kap van een waardevolle boom.
Het is dus niet zo een gekke gedachte dat wanneer de komst van diverse natuurbehoud organisaties in het verleden was uitgebleven, de ecotoerist weinig te zoeken had in Costa Rica.
Meer lezen over diverse onderwerpen in Costa Rica? Bekijk hier ons blog